Televisiemaker Gijs van Dam, die door Jelle Brandt Corstius beschuldigd wordt van seksueel misbruik, eist via een advocaat excuses van Matthijs van Nieuwkerk, die hem in een uitzending van De Wereld Draait Door een “smeerlap” noemde.

Een dergelijke eis is juridisch gezien kansloos. Een (voorzieningen)rechter zal nooit iemand veroordelen zijn of haar excuses aan te bieden.

Het wordt met enige regelmaat door advocaten in kort geding geprobeerd, de wederpartij excuses laten aanbieden via een rectificatie. Maar aan de vorm en inhoud van een rectificatietekst worden door voorzieningenrechters diverse eisen gesteld.

Zo moet duidelijk gemaakt worden dat de rectificatie een beslissing van de rechter is, om te voorkomen dat het lijkt alsof het gaat om een spontane mededeling van de veroordeelde partij.

Rechter: “Afgedwongen excuses zijn geen excuses”

Een goed voorbeeld van hoe voorzieningenrechters omgaan met geëiste excuses is deze uitspraak van de rechtbank Zutphen (nu: rechtbank Gelderland). In de gevorderde rectificatie stond dat gedaagde haar “oprechte excuses voor haar handelswijze aanbiedt”.

De voorzieningenrechter is met eiser van mening dat een rectificatie op zijn plaats is, maar wijzigt de tekst van de rectificatie. Over de geëiste excuses oordeelt de rechter:

“Respect voor de uitingsvrijheid van gedaagde brengt mee dat duidelijk gemaakt wordt dat het een beslissing van de rechter is die tot de rectificatie noopt, terwijl excuses een morele categorie vormen. Afgedwongen excuses zijn geen excuses, die hun kracht in het intermenselijk verkeer nu juist ontlenen aan spontaan en oprecht berouw over eigen tekortschieten. Het is het goed recht van gedaagde om zich niet schuldig te voelen; voor verbod en rectificatie en zelfs schadevergoeding maakt dat ook niets uit.”

De excuses worden dan ook uit de toegewezen rectificatietekst gelaten.

Het enige dat in de rechtszaal telt: (on)rechtmatigheid

Bij de beoordeling van een gevorderde rectificatie gaat het er dan ook alleen maar om of de beschuldiging in kwestie onrechtmatig is. Of de persoon of het medium die de bewuste uitlating heeft gedaan spijt heeft, is niet relevant.

Voor excuses is in een rectificatie geen plaats.

Thomas van Vugt is advocaat bij AMS Advocaten waar hij zich onder meer bezig houdt met incasso,  mediarecht en ondernemingsrecht.